Verhuizing naar Zwitserland
Hoe is het om als arts in Zwitserland te wonen en te werken? Welke obstakels kom je tegen? Wat zijn de mooie dingen van het leven en werken in Zwitserland?
Twee artsen die bij Academie Aan de Angstel Duits hebben geleerd, vertelden tijdens twee webinars over hun ervaringen en ze gaven tips aan de deelnemers.
Even voorstellen:
Marieke Romijn, nefroloog, ging in 2018 met man en twee kinderen naar Zwitserland. Ruim twee jaar geleden kreeg ze daar hun derde kind. Marieke woont en werkt in Zofingen, een stadje in het kanton Aargau. Eerder werkte ze als internist en nefroloog bij het AMC in Amsterdam.
Maya van Kanten woont en werkt sinds 2018 als huisarts bij Sanacare in Bern, een stad in het gelijknamige kanton Bern. Eerder werkte ze in Rotterdam. Maya verhuisde naar Bern om dichter bij haar partner te zijn. Inmiddels is ze moeder van een peuter.
Leven en werken in Zwitserland deel 1
Wat was de reden dat je naar Zwitserland bent verhuisd?
Marieke:
Een van de belangrijkste redenen naar Zwitserland te verhuizen was vooral de werk-levensbalans, natuur en daarnaast ook de grotere baanzekerheid. Door het tekort aan artsen heb je als arts meer mogelijkheden je wensen en voorkeuren met je werkgever te bespreken en je werkzaamheden aan te passen. Dat is in Nederland voor specialisten bijna ondenkbaar. Veel oud-collega's in Nederland werken meer, dan ze zouden willen, zonder dat ze dat daar verandering in kunnen brengen. -
In Zwitserland is een tekort aan specialisten omdat de vraag hoger is dan dat er artsen worden opgeleid.
Wat voor ons de stap naar Zwitserland makkelijk maakte, was dat we het land al kenden. Mijn man had er al eerder gewerkt. Mijn schoonfamilie had er een vakantiehuis waardoor we Zwitserland herhaaldelijk hadden bezocht.
Mensen leren kennen
Je leert mensen kennen via je werk, je kinderen of met een hond.
Als je jonge kinderen hebt, kun je mensen via de Kindergarten of Krippe ontmoeten. Zodra kinderen naar school gaan, zie je de andere ouders niet meer. Een keer per jaar is ouderavond, verder is er geen contact met andere ouders. De kinderen gaan met 5 jaar naar school.
Collega’s vertelden me van tevoren dat het beter is als beide partners een baan hebben als je met z’n tweeën of als gezin gaat, omdat je via je werk mensen leert kennen.
Mijn advies: Neem de tijd om je verhuizing goed voor te bereiden.
Ik was ruim 1 jaar bezig met voorbereiden (1 jaar voldoet naar mijn mening ook). Naast een baan is de plek waar je gaat wonen erg belangrijk. Het bepaalt waar je kinderen naar school gaan en hoe goed je met het OV naar andere plaatsen kunt reizen. In het algemeen zijn er meer buitenlanders in grotere plaatsen, daar is in Zwitserland aan het begin toch gemakkelijker contact mee te maken.
Waarom voor ons de plek waar je wilt wonen belangrijker was dan het ziekenhuis waar ik wilde werken:
Twee collega’s, die terug naar Nederland zijn gegaan, zijn vertrokken omdat ze in een dorp woonden waar het lastig was om te integreren. De dorpsbewoners waren niet erg open voor mensen van buiten.
We wilden niet in dezelfde valkuil stappen, maar in een kleine stad gaan wonen met een internationale en hoog opgeleide bevolking. We hebben toen Zofingen ontdekt. Zofingen is vergelijkbaar met Abcoude. Je bent binnen 30 minuten in een grotere stad, in ons geval in Bern, Luzern en Basel. De bevolking is gemengd, er wonen rijke mensen, internationale en Zwitserse mensen.
Ik heb vooral Zwitserse collega’s. Ze zijn open-minded en open, anders dan veel mensen in een klein dorp. Er is in Zofingen een zogenaamd ‘Integrationsnetz’, een vereniging met als doel de integratie van mensen uit binnen- en buitenland te bevorderen. Hele families met meerdere generaties zijn er lid van en doen eraan mee. Daar heb ik mensen ontmoet en vrienden gevonden.
Een gezin met jonge kinderen
Anders dan in Nederland mag je niet kiezen waar je kind naar school gaat. Kinderen gaan daar naar school waar ze wonen. Er zijn openbare en prijzige privéscholen. De kwaliteit van de scholen is erg verschillend, onafhankelijk van een dure stad of wijk. Het is zinvol om van tevoren te weten of de plek waar je wilt wonen een goede school heeft. Sommige dorpen hebben ook heel goede scholen, maar de middelbare school is dan ergens anders.
Hoe oud waren jullie kinderen toen je verhuisde? En hoe was het voor de kinderen om in CH te gaan wonen?
Toen we verhuisden, was de oudste vier en de jongste twee jaar oud. De oudste had het moeilijk. Hij ging in Nederland net naar school, de bso. Na drie maanden gingen we verhuizen. Dat betekende een nieuwe kinderopvang, een vreemde taal, een andere kleuterschool… Hij kon zich in het begin moeilijk uiten, waardoor hij zijn frustratie lichamelijk uitte, soms met agressie, en zich terugtrok door veel te tekenen. In Zwitserland zijn ze gewend aan anderstaligen. Hij werd heel goed opgevangen en kreeg veel ruimte. Na drie maanden was het over. Hij praat nu Zwitsers-Duits.
Mijn dochter leerde langzamer spreken. Ze verstond alles, maar sprak lang niet.
Over taal gesproken
Zwitsers-Duits, kun je dat verstaan? Vormt het een belemmering voor je werk?
Zelf spreek ik Hoogduits, de kinderen spreken Zwitsers-Duits, maar ook Hoogduits is gewoon. Ze spreken in Zwitserland de talen door elkaar. Er zijn ook nog dialecten. Boeren zijn moeilijk te verstaan, ook voor de Zwitsers zelf. Ook met Tessiners en Italianen is de communicatie lastig. Ze denken dat iedereen Italiaans moet spreken. Hen versta ik niet.
In veel kantons is het dialect zo extreem verschillend dat ze elkaar niet begrijpen en daardoor Hoogduits spreken.
Gelukkig werk je samen met je collega’s en assistent-artsen. Zwitsers hebben veel begrip als je iets niet begrijpt. Je kunt vragen ze om Hoogduits te spreken.
Maya, hoe is het voor jou om in Zwitserland te wonen?
Zwitsers zijn vriendelijk, maar gedistantieerd. Ik heb geen Zwitserse vrienden. Ik heb wel contact met andere internationale artsen. Nederlanders zijn in Zwitserland goed georganiseerd met diverse Facebooksites. Daarnaast komen er veel Nederlandse patiënten, die in Zwitserland wonen, in mijn praktijk.
Marieke
Het duurde 6 maanden om te landen
Familie, taal, verhuizen… alles bij elkaar heeft het zeker zes maanden geduurd voordat ik niet meer zo moe was omdat ik de hele dag in een vreemde taal moest werken. Ook duurde het een halfjaar tot de kinderen gewend waren, vrienden hadden, ze zelf met anderen af konden spreken en tot de verzekeringen en alles wat met bureaucratie te maken heeft, geregeld was. Daarna werd het gemakkelijker.
Tip: Plan om een lange termijn te gaan.
Voor één of twee jaar zou ik niet gaan. Je hebt eerst een aantal jaar nodig om de emigratie voor te bereiden en om te gaan. Daarna nog eens een aantal maanden tot je tot rust komt. Daarom kun je beter een langere termijn gaan.
Hoe vind je in Zwitserland een huis? Is dat moeilijk?
Marieke
Een huis met een tuin is heel moeilijk te vinden. In Zwitserland wonen veel mensen in woningen. Het aanbod is klein. Huizen en woningen worden onderhands aan elkaar verkocht.
De eerste woning hadden we via een website gevonden. Toen we er woonden, hebben we overal rondverteld dat we iets zochten. We hebben zelf advertenties opgegeven. Ook de juf wist dat we op zoek waren. Via via hebben we uiteindelijk een huis kunnen kopen, waar we gaan wonen zodra de verbouwing klaar is. Een huurwoning opzeggen is afhankelijk van je contract, maar een of twee keer per jaar is dat mogelijk. We hebben twee jaar lang gezocht, en dat is niet lang.
Maya
Toen ik wist dat ik naar Zwitserland zou gaan, heb wel vijftig woningen gezien. Ik kwam er pas laat achter dat je gemakkelijker een woning vindt als je van je werkgever een bevestiging hebt dat je een baan hebt en een woning nodig hebt, een zogenaamde 'Anstellungsvertrag' of 'Arbeitsbestätigung'.
Tip: Laat je werkgever een bevestiging geven.
Ik ben alleen naar Zwitserland gegaan. In Nederland had ik 4,5 kamers voor mezelf.
Ik wilde naar Bern omdat mijn partner er woonde. We wilden niet samenwonen. Daarom zocht ik een woning met 2 à 3 kamers voor mezelf. Dat ging niet zomaar. In Bern zijn woningen schaars. Het aantal kamers correleert met het aantal bewoners. Een twee- of driekamerwoning gaat naar gezinnen met kinderen.
Er zijn woningen in verschillende prijsklassen en in verschillen buurten. Net zoals in Nederland heb je goede en minder goede buurten. Buurten waar veel buitenlanders wonen zijn minder gewild. Toch ben ik in een buurt met veel buitenlanders gaan wonen. Daar heb ik geen moeite mee. Ik ben blij dat er bijvoorbeeld een Turkse winkel in de buurt is.
Er zijn twee grote immobiliënsites. Daar kun je woningen zoeken en bekijken. Je komt niet overal met het openbaar vervoer. Er zijn mooie woningen met tuin en al, waar je een auto nodig hebt omdat er geen bus of tram stopt.
Hoe zit het met de kosten voor levensonderhoud?
Marieke
Als je alleenstaand bent, kun je met het salaris van een assistent-arts leven. Je brutoloon is 80.000 à 90.000 Franken.
Als je een gezin hebt met kinderen, comfortabel wilt leven, wilt reizen, twee auto’s, dan heb je een brutoloon van 150.000 à 200.000 nodig. De huur is al 3000 per maand, ziektekostenverzekering
€ 1000, boodschappen € 1000, verzekeringen € 400 per maand.
Wat vind je het moeilijkst en wat het mooist aan het leven in Zwitserland?
Marieke:
Het moeilijkst vind ik dat onze vrienden en familie niet in de buurt zijn. Je kunt niet even een kopje thee bij je vriendin of moeder drinken.
Toen ik ons derde kind kreeg, kwam corona. Mijn moeder heeft onze zoon, maar een à twee keer per jaar gezien. Dat vind ik moeilijk.
Het mooiste is de natuur, de vrijheid, de levenskwaliteit, de balans in werk en leven. Achter ons huis staan koeien op de wei, er begint direct het bos. De omgeving is zo mooi en gezond, dat willen we niet meer missen.
Blijf op de hoogte blijven van onze blogs
Geschreven door Anne Kewitsch, oprichter en specialist in maatwerktrainingen Duits