De grootste struikelblokken bij de Duitse spelling
Wat belangrijk is als je Duitse teksten schrijft
Schrijf je Duitse e-mails, berichten op sociale media, flyers of brochures, rapporten of artikelen? Of leer je Duits schrijven voor een examen? Schrijf je deze teksten zelf en/of wil je goed leren schrijven zonder hulpprogramma’s? Dan zijn bepaalde regels belangrijk, omdat die regelmatig problemen veroorzaken.
Het gaat over:
1. ‘das’ met een of twee s
2. hoofdletters gebruiken
3. leestekens
4. woorden wel of niet aan elkaar schrijven
Over de spelling van ‘das’ en ‘dass’ staat een uitgebreid artikel onder deze link: De Gouden regels voor het gebruik van ss en ß, daarom beperk ik me in deze blog op het gebruik van hoofdletters, de leestekens en woorden wel of niet aan elkaar schrijven.
Hoofdletters
Wat het nut is van hoofdletters?
Het idee achter woorden met hoofdletters is dat deze woorden eruit springen, waardoor je een tekst sneller leest.
Welke woorden schrijf je met een hoofdletter?
Zoals in het Nederlands schrijf je namen met een hoofdletter.
Maar wist je dat je in het Duits ALLE* zelfstandige naamwoorden met een hoofdletter schrijft, zoals in dit voorbeeld?
NL: Als je Duitse teksten schrijft, let er dan op dat je zelfstandige naamwoorden met een hoofdletter schrijft.
DE: Wenn du deutsche Texte schreibst, solltest du darauf achten, dass du Namenworte/ Substantive/ Nomen ** groß schreibst.
* Zelfstandige naamwoorden, in het Duits Nomen, Substantive of Namenworte genoemd, zijn woorden die met het of de beginnen.
** groß schreiben = met een hoofdletter schrijven
Let op: Ook een werkwoord dat als een zelfstandig naamwoord fungeert, schrijf je met een hoofdletter.
Ik moet tijdens het schrijven goed opletten.
Ich muss während des Schreibens gut aufpassen.
Aardrijkskundige namen
In het Nederlands schrijf je aardrijkskundige namen ook in bijvoegingen en samenstellingen met een hoofdletter. Dat is in het Duits anders, omdat je bijvoeglijke naamwoorden zonder uitzondering met een kleine letter schrijft:
NL: Ik houd van de Italiaanse keuken.
DE: Ich liebe die italienische Küche.
NL: Het Duitstalige gebied omvat 6 landen.
DE: Der deutschsprachige Raum erstreckt sich über 6 Länder.
Als het over taal gaat, schrijf je ook in het Duits de naam van de taal met een hoofdletter:
NL: Ik spreek Nederlands en Duits. / Ik schrijf vaak teksten in het Duits.
DE: Ich spreche Niederländisch und Deutsch. / Ich schreibe oft Texte auf Deutsch.
Ten slotte de aanhef in e-mails:
Als je iemand met ‘Sie’ aanschrijft, schrijf je de aanhef groot. Dit geldt ook voor alle verbuigingen van dit woord:
Gerne lade ich Sie zu einem Treffen ein.
Wir senden Ihnen morgen unseren Bericht.
Leestekens
In het algemeen lijkt het gebruik van leestekens in het Duits en in het Nederlands op elkaar. Punten of uitroeptekens veroorzaken geen problemen.
Bij onze Nederlandstalige cursisten valt wel op dat ze of te weinig komma’s zetten of ze plaatsen de komma’s op de verkeerde plek. De oorzaak van de eerste typefout is dat je in het Nederlands minder komma’s plaatst. De oorzaak van de tweede typefout is de interferentie met c.q. verstoring door het Engels.
Komma's
Waarom breng je komma’s aan in teksten?
Leesbaarheid
Zoals ook met het gebruik van hoofdletters maken komma's teksten beter leesbaar. Wie Duitse boeken of kranten leest, komt vaak lange zinnen tegen. De komma’s maken dan de structuur van een zin duidelijk. Dit geldt in principe ook voor Nederlandse teksten, maar de zinnen in het Nederlands zijn meestal korter.
Kijk maar naar deze tekst:
DE: Das Team hat sich, nachdem es stundenlang diskutiert hatte, bis auf einen Teilnehmer, der anderer Meinung war, auf eine Lösung, die langfristig zu einer Verbesserung führen soll, geeinigt.
NL: Het team discussieerde urenlang. Ze kozen voor een oplossing die op lange termijn verbetering moet brengen. Alleen één persoon was het er niet mee eens.
Misverstanden
Een verkeerd gebruik of geen gebruik van een komma kan tot misverstanden leiden. https://www.writedu.com/de/where-when-how-and-why-to-use-commas.html
Afhankelijk waar je een komma plaatst, betekent de zin namelijk iets heel anders:
Klaus arbeitet noch, nicht ansprechen. (niet aanspreken aub)
Klaus arbeitet noch nicht, ansprechen! (aanspreken aub)
Wann operieren Sie, Frau Rothe? (vraag naar de tijd van de operatie)
Wann operieren Sie Frau Rothe? (vraag wanneer Frau Rothe geopereerd wordt)
Claudia sagt, Herr Meyer könne morgen operiert werden. (Herr Meyer kan morgen geopereerd worden.)
Claudia, sagt Herr Meyer, könne morgen operiert werden. (Claudia kan morgen geopereerd worden.)
Verschillen met Nederlandse regels
Komma’s waar je een pauze ‘leest’.
In het algemeen kun je stellen dat je in het Nederlands een komma gebruikt voor de leesbaarheid van met name wat langere zinnen. Er is een aantal basisregels dat ik hier niet uitleg, bijvoorbeeld een komma tussen twee persoonsvormen of bij een opsomming. Daarnaast helpen komma's de lezer de pauzes te lezen waar de schrijver ze bedoelt.
In het Duits gebruik je een komma om de structuur van een zin te verduidelijken en om de zin leesbaar te maken. Wil je een denk- of spreekpauze en woorden of gedachten splitsen, dan gebruik je gedachtestreepjes*. Plaatsvervangend kun je komma’s of ronde haken zetten.
* Het gedachtestreepje is in het Duits een wat langer liggend streepje.
NL: De vraag die ik stelde, bleef onbeantwoord.
In deze zin zet je in het Nederlands volgens de regel hierboven een komma tussen de twee persoonsvormen (stelde en bleef).
DE: Die Frage, die ich stellte, blieb unbeantwortet.
Je ziet in de Duitse zin twee komma’s. Er staat er een komma voor de * bijzin ‘die ich stellte’. Er zit een ander idee achter de komma, namelijk scheiden van hoofdzin en bijzin en geen komma tussen twee persoonsvormen.
In dit voorbeeld is de bijzin een ingelaste zin die je tussen twee komma’s plaatst. Zonder deze bijzin luidt de zin: Die Frage blieb unbeantwortet. Het ingelaste deel zegt iets over de vraag, maar is vanuit grammaticaal oogpunt niet nodig.
* Een bijzin is een zin waar het vervoegde werkwoord aan het einde van de zin staat.
In het Nederlands zet je geen komma voor een bijzin met dat (dass) en in het Duits wel, omdat hier dezelfde regel geldt als in het eerste voorbeeld: tussen een hoofdzin en een bijzin zet je altijd een komma.
NL: De klant vertelde dat hij op school Duits heeft geleerd.
DE: Der Kunde berichtete, dass er auf der Schule Deutsch gelernt hat.
Hetzelfde geldt voor een bijzin die met of (ob) begint.
NL: Kun je me zeggen of je bij de meeting aanwezig bent?
DE: Würdest du mir bitte sagen, ob du bei dem Meeting dabei bist?
Engelse invloeden
Als meerdere cursisten dezelfde fout maken, probeer ik erachter te komen hoe deze fouten ontstaan. Ik ontdekte dat ze komma’s zetten, zoals je dat in het Engels doet.
De komma voor en na verbindingswoorden of voegwoorden
In het Engels zet je meestal een komma voor en na verbindingswoorden en bijwoorden, wanneer ze aan het begin van een zin staan:
EN: Fortunately, enough participants were present.
NL: Gelukkig waren er genoeg deelnemers aanwezig.
DE: Glücklicherweise waren genügend Teilnehmer anwesend.
Aan elkaar, los of met een streepje?
In het Duits schrijf je samengestelde zelfstandige naamwoorden en werkwoorden met een voorzetsel aan elkaar:
Die Fensterrahmen sind leider noch nicht eingetroffen.
In Sanhoven entsteht ein neues Wohnprojekt mit 30 neuen Eigentumswohnungen und 10 Mietwohnungen. Es soll die eine bestehende Baulücke schließen.
Het tussenstreepje gebruik je als je woordgroepen aan elkaar schrijft of na afkortingen:
die Magen-Darm-Grippe
das Nord-Süd-Gefälle
die E-Mail, die E-Mail-Adresse
die EU-Kommission
Waarom de juiste spelling ertoe doet
Er is een aantal redenen waarom een juiste spelling belangrijk is:
- Spellingsfouten ondergraven je overtuigingskracht en geloofwaardigheid. Ook als je het niet door hebt, kunnen klanten aan je professionaliteit twijfelen als er in je e-mails of marketingteksten veel fouten staan.
- Fouten op je website: Dat komt onprofessioneel over en schrikt potentiële klanten af.
- Ook SEO let op de spelling. Door fouten op je website kun je lager in de ranking terechtkomen.
- Je kunt het imago van je bedrijf beschadigen en daardoor minder succesvol zijn.
Wil je de fijne kneepjes van het schrijven leren?
Neem dan gerust contact met ons op voor een persoonlijk adviesgesprek. Samen kijken we naar de mogelijkheden die jou het beste passen.
Blijf op de hoogte van onze blogs
Geschreven door Anne Kewitsch, oprichter en specialist in maatwerktrainingen Duits