Omgangsvormen vanuit het andere perspectief
'Interkulturalität' of hoe voelt het als Duitser, wanneer je met omgangsvormen geconfronteerd wordt, die je helemaal niet kent en die niet bij je passen?
Laten wij eens kijken naar het ritueel 'begroeten'.
In Duitsland was ik gewend om als begroeting mensen de hand te schudden.
Zo herinner ik mij het ochtendritueel op mijn werk: wie binnenkwam maakte de ronde, keek iedereen aan en gaf iedereen de hand. 'Guten Morgen, Herr/Frau....'. Het afscheidsritueel aan het einde van de werkdag was hetzelfde.
Hoe anders beleefde ik het op mijn eerste werkplek in Nederland. Wie binnenkwam, zei 'hoi' en ging op zijn plek zitten.
Je kunt je voorstellen, dat ik af en toe in een situatie kwam, dat ik vertwijfeld dacht, geef ik een hand, zeg ik hoi of wat ga ik nu doen? Die vertwijfeling viel uiteraard ook op bij de ander. Zo merkte ik bij mezelf dat je ingeslepen gewoonten niet zo maar gaat veranderen.
Ook het ritueel 'van het zoenen' tijdens een verjaardagsfeest in Nederland wekte bij mij de nodige verbazing. Bijna iedereen, dus zonder uitzondering, werd met zoenen begroet. Een, twee of drie zoenen, afwisselend rechts en dan weer links.
Dit in tegenstelling tot wat ik in Duitsland gewend was, waar je alleen familie of zeer goede vrienden ging zoenen of eigenlijk nog eerder ging omarmen dan zoenen. De Nederlandse manier maakte inbreuk op mijn comfortzone, zeker ook omdat ik soms zelf niet de keuze kreeg om al dan niet te zoenen. Voor mijn gevoel moest ik het maar over me heen laten komen, maar niet met overtuiging. Met angst en beven beleefde ik dan ook mijn eerste verjaardag op mijn werk in Nederland. Alle collega's kwamen mij zoenend de beste wensen geven.
Hierbij merkte ik, dat mijn manier van begroeten (mijn cultuur of cultuur A) niet strookte met die van een ander (vreemde cultuur of cultuur B). Maar ik merkte ook, dat wanneer ik niet de begroeting van de ander volgde, dat dan 'automatisch' een soort lege ruimte ging ontstaan. Deze lege ruimte gaf ons beiden als het ware de gelegenheid om een nieuwe vorm van begroeten te creëren die voor ons beiden 'aangenaam' was waardoor de wederzijdse comfortzone in tact kon blijven. Zo werd er als het ware een nieuwe cultuur (cultuur C) gevormd: iets nieuws, wat beiden van te voren niet voor mogelijk hadden gehouden, maar die voor beiden een passend antwoord is op de verschillende vorm (ritueel) van een in wezen zelfde culturele behoefte: elkaar begroeten. Zo zou je kunnen denken, bv. de hand schudden en de arm vasthouden.
Je kunt je voorstellen dat dit zich ook op tal van andere cultuurverschillen kan ontwikkelen, zowel op individueel als op organisatorisch vlak.
Geschreven door C.S. van der Velpen-Neuss
(intercultureel) coach, trainer en blogger.
Blijf op de hoogte blijven van onze blogs